Sử dụng máy cắt cầm tay đúng cách không chỉ giúp nâng cao hiệu suất làm việc mà còn đảm bảo an toàn cho người dùng. Tuy nhiên, không ít tai nạn xảy ra do thao tác sai hoặc thiếu hiểu biết về thiết bị này. Trong bài viết dưới đây, Bảo An sẽ hướng dẫn bạn cách sử dụng máy cắt cầm tay một cách an toàn và hiệu quả, từ khâu chuẩn bị khu vực làm việc đến các lưu ý quan trọng trong quá trình cắt – giúp bạn hiểu rõ cách sử dụng máy cắt cầm tay một cách an toàn, hiệu quả và bền bỉ theo thời gian.
Hình 1: Máy cắt cầm tay
Máy cắt cầm tay (máy cưa cầm tay) là thiết bị điện hoặc pin chuyên dùng để cắt các vật liệu như gỗ, kim loại, nhựa, gạch... So với máy cắt để bàn, máy cắt cầm tay có tính di động cao hơn và linh hoạt hơn trong việc sử dụng, đặc biệt ở những nơi làm việc chật hẹp.
Tùy vào mục đích sử dụng và vật liệu cần cắt, máy cắt cầm tay được chia thành nhiều dòng:
Hình 2: Các máy cắt cầm tay phổ biến
An toàn luôn là yếu tố đầu tiên trong quá trình sử dụng máy cắt cầm tay. Dụng cụ điện cầm tay hoạt động với công suất cao cùng tốc độ lớn rất dễ xảy ra những sự cố và tai nạn khi sử dụng. Do đó, việc tuân thủ các nguyên tắc an toàn trước khi sử dụng là vô cùng quan trọng.
Hình 3: Các nguyên tắc cần tuân thủ trước khi sử dụng máy cưa cầm tay
Đảm bảo không gian rộng rãi, thoáng đãng.
Ánh sáng trong khu vực xung quanh cần cân bằng đủ để quan sát rõ ràng, tránh quá tối hoặc quá sáng gây mỏi mắt.
Loại bỏ vật liệu dễ cháy nổ. Máy cắt có thể tạo ra tia lửa điện.
Giữ trẻ em và vật nuôi tránh xa khu vực làm việc.
Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất: Việc này giúp bạn sử dụng sản phẩm đúng cách, hiệu quả, tránh hư hỏng và đảm bảo an toàn.
Kiểm tra tình trạng máy: vỏ, dây điện, công tắc. Đảm bảo phích cắm phù hợp với ổ cắm và dây dẫn điện phải tốt, tránh bị dò điện. Không sử dụng máy khi trời mưa hay khi các chi tiết máy còn ẩm ướt để tránh nguy cơ điện giật.
Đảm bảo lưỡi cắt sắc bén, không bị nứt vỡ và phù hợp với vật liệu. Sử dụng đúng đĩa cắt chuyên dụng cho từng vật liệu. Lưỡi cắt không phù hợp có thể dẫn đến rủi ro cao. Không dùng đá mài/cắt bị rỉ sét, nứt vỡ.
Lắp đặt lưỡi cắt đúng cách và siết chặt. Trước khi thay đổi lưỡi cắt hoặc phụ kiện, đảm bảo máy đã ngừng hoạt động và được ngắt điện hoàn toàn bằng cách rút phích cắm hoặc tháo pin. Lắp theo đúng chiều đá, đá và trục phải cùng kích thước và khớp nhau, sau đó dùng chìa khóa chuyên dụng để siết chặt. Lắp đặt máy không đúng cách có thể gây văng vật liệu.
Kiểm tra vành chắn bảo vệ còn nguyên vẹn và hoạt động tốt. Không tự ý tháo bỏ nắp che bảo vệ.
Luôn đảm bảo bạn đang đeo đầy đủ phụ kiện bảo hộ an toàn.
Kính bảo hộ: Bảo vệ mắt khỏi bụi và mảnh vỡ văng bắn ra trong quá trình sử dụng.
Khẩu trang/mặt nạ chống bụi: Ngăn ngừa hít phải bụi kim loại và bụi đá.
Găng tay bảo hộ: Bảo vệ tay khỏi trầy xước, rung động và tiếp xúc với vật liệu nóng.
Quần áo bảo hộ: Gọn gàng, ôm sát cơ thể, vén hoặc gài nút tay áo để không bị quấn vào đá mài. Nên mặc quần áo bảo hộ để bảo vệ toàn bộ cơ thể.
Nút bịt tai/chụp tai: Giảm tiếng ồn lớn khi máy hoạt động trong thời gian dài.
Hình 4: Hướng dẫn các bước sử dụng máy cắt cầm tay
Bước 1: Chuẩn bị máy và vật liệu
Kẹp và cố định vật liệu: Đảm bảo vật liệu được kẹp chặt, cố định trước khi bắt đầu cắt. Điều này giúp đảm bảo an toàn và đường cắt chính xác.
Bước 2: Tư thế đứng và cách cầm máy đúng
Đứng hai chân thẳng và chếch sang một bên. Đứng vững chắc, hai chân rộng bằng vai hoặc chếch sang một bên.
Cầm máy bằng cả hai tay để kiểm soát tốt nhất. Cần cầm được thiết kế để dễ dàng cầm nắm và điều khiển máy.
Giữ máy chắc chắn và ổn định. Không gồng cứng.
Lưu ý: Tránh ngồi đối diện với máy cắt hướng tia lửa có thể bắn trực tiếp vào người.
Khi cắt, để mặt lưỡi cắt nằm về phía trái, vành bảo vệ hướng về trong so với người điều khiển. Trường hợp có sự cố bể đá, đá thường văng theo lực ly tâm ra xa, nên cầm máy chếch về một bên, đồng thời nghiêng đầu về bên còn lại để hạn chế vật liệu văng vào người.
Bước 3: Thao tác cắt an toàn và hiệu quả
Nguyên tắc chung:
Luôn tắt máy trước khi thực hiện bất cứ thao tác gì trên máy. Tắt máy và chỉ đặt xuống khi máy đã dừng hẳn. Ngay sau khi hoàn thành việc cắt ở một vị trí, hãy tắt máy trước khi di chuyển đến vị trí tiếp theo.
Không tì mạnh hoặc dồn ép lưỡi cắt. Hãy nhẹ nhàng giữ máy và từ từ đưa đĩa cắt vào vật liệu. Phải cắt từ từ để đĩa cắt đi sâu vào vật cắt.
Để máy tự cắt, chỉ dẫn hướng nhẹ nhàng.
Cắt theo đường thẳng, vuông góc với bề mặt vật liệu ở góc 90 độ. Nếu cắt xiên, rất dễ bể vật liệu và nguy hiểm cho người sử dụng.
Thao tác từ từ, không vội vàng.
Sử dụng dung dịch hoặc nước làm mát nếu phù hợp và cần thiết
Dừng lại thao tác khi phát hiện lưỡi cắt bị sứt mẻ hay tắc nghẽn. Nếu đá mài bị nứt hay mẻ, dừng hoạt động ngay.
Không cố gắng làm dừng lưỡi cắt bằng cách tì vào cạnh bên hông dĩa sau khi tắt máy. Dĩa cắt có thể bị hư, vỡ hoặc dẫn đến sự dội ngược.
Hướng dẫn cụ thể cho từng loại máy (nếu có đủ thông tin):
Máy mài góc dùng để cắt: Luôn lắp vành chắn bảo vệ. Khi sử dụng máy mài góc để cắt, đặt máy vuông góc với mặt phẳng cần cắt và kéo theo hướng từ ngoài vào.
Máy cắt sắt: Chọn tốc độ phù hợp với độ dày vật liệu.
Máy cắt gạch: Sử dụng hệ thống dẫn hướng (nếu có) để cắt chính xác.
Hướng tia lửa:
Có quan điểm cho rằng nên cắt cho tia lửa hướng vào người để dễ quan sát đường cắt hơn. Khi cắt kiểu này, bạn sẽ rất dễ nhìn vào đường dấu để cắt cho chuẩn hơn. Ngoài ra, nếu cắt theo chiều này, trường hợp kẹt hoặc bể lưỡi, máy có xu hướng văng ra xa.
Quan điểm khác cho rằng nên cắt cho tia lửa hướng ra ngoài để an toàn hơn nếu văng mảnh vỡ. Tuy nhiên, cách này có thể khiến bạn khó thấy vạch cắt và nếu máy bị vặt ngược lại, tia lửa và lưỡi cắt có thể nguy hiểm hơn.
Quan trọng nhất là đeo đồ bảo hộ đầy đủ và giữ tư thế an toàn dù bạn chọn hướng cắt nào.
Lưu ý về việc gác sắt khi cắt: Gác sắt sao cho khi cắt, sắt có xu hướng đổ xuống sẽ tránh bị kẹt lưỡi. Kê sắt không đúng cách có thể gây kẹt lưỡi.
Bước 4: Tắt máy và xử lý sau khi cắt xong
Đợi máy dừng hẳn trước khi đặt xuống.
Vệ sinh sơ bộ máy sau khi sử dụng. Lau sạch sẽ bụi bẩn bám bên ngoài thiết bị.
Máy mài bị nóng:
Nguyên nhân: Máy hoạt động với cường độ lớn trong thời gian dài hoặc làm việc trong môi trường có nhiệt độ cao, các tia lửa điện phát ra. Động cơ và dây quấn động cơ có thể có lỗi.
Cách xử lý: Tắt máy, để nguội rồi sử dụng lại. Kiểm tra động cơ và dây quấn. Nếu lỗi bất thường, mang máy đến thợ chuyên nghiệp.
Đĩa mài bị vỡ, mẻ:
Nguyên nhân: Sử dụng đĩa mài không phù hợp với vật liệu, đĩa kém chất lượng, tác động lực quá lớn hoặc làm rơi đĩa vào vật cứng.
Cách xử lý: Dừng hoạt động ngay để tránh nguy hiểm. Thay thế đĩa mài phù hợp và chất lượng tốt.
Máy phát ra tiếng ồn lớn khi hoạt động:
Nguyên nhân: Sử dụng máy trong thời gian dài với công suất quá lớn gây quá tải. Động cơ bị hỏng hóc.
Cách xử lý: Giảm tải cho máy. Kiểm tra và sửa chữa động cơ.
Công tắc máy mài bị kẹt:
Nguyên nhân: Bụi bẩn bám bên trong. Công tắc bị hỏng hoặc mòn.
Cách xử lý: Vệ sinh công tắc. Kiểm tra và thay thế công tắc mới nếu cần.
Điều chỉnh hiệu chuẩn của máy: Thường xuyên kiểm tra, xử lý và loại bỏ mạt bụi ở tất cả các bộ phận của máy mài để đảm bảo hoạt động chính xác.
Thay chổi than: Gắn phần than vào đúng vị trí cũ, sau đó gắn phần lưỡi gài dây truyền động chổi than vào sao cho phần dây truyền động hướng ra ngoài và không bị vướng vào lò xo.
Thay nhông máy mài: Mua đúng loại nhông phù hợp với máy và thường xuyên kiểm tra xem nhông có bị mòn hay khô dầu không.
Lưu ý: Luôn ngắt nguồn điện hoặc tháo pin trước khi tiến hành sửa chữa. Đảm bảo máy ngừng hoạt động hoàn toàn trước khi kiểm tra.
Bảo quản máy tốt cũng là cách sử dụng máy cắt cầm tay an toàn và hiệu quả.
Để máy cắt cầm tay hoạt động ổn định và bền lâu, việc vệ sinh định kỳ sau mỗi lần sử dụng là vô cùng quan trọng. Hãy lau chùi sạch sẽ bụi bẩn và các mảnh vụn bám trên thân máy ngay sau khi hoàn tất công việc. Bạn có thể sử dụng máy thổi khí nén để thổi bay bụi trong các khe nhỏ, giúp máy luôn thông thoáng và tránh tình trạng kẹt linh kiện.
Đặc biệt, cần kiểm tra và làm sạch lưỡi cắt thường xuyên để đảm bảo độ sắc bén và an toàn khi sử dụng. Tuyệt đối không để máy tiếp xúc trực tiếp với nước, và sau khi vệ sinh cần làm khô kỹ càng trước khi cất giữ. Những thao tác đơn giản này sẽ giúp tăng tuổi thọ thiết bị và đảm bảo hiệu quả công việc tối ưu
Để duy trì độ bền và hiệu suất hoạt động của máy cắt cầm tay, việc bảo quản đúng cách là điều không thể bỏ qua. Hãy luôn cất giữ máy ở nơi khô ráo, sạch sẽ và thoáng mát, tránh xa các khu vực ẩm ướt hoặc có nhiệt độ cao, cũng như nguồn nhiệt trực tiếp. Tốt nhất, bạn nên sử dụng hộp đựng chuyên dụng để bảo vệ máy khỏi bụi bẩn và va đập trong quá trình cất giữ.
Ngoài ra, cần kiểm tra định kỳ các bộ phận của máy để phát hiện sớm tình trạng lệch, lỏng hoặc hư hỏng. Nếu phát hiện ốc vít bị lỏng, hãy siết chặt lại để đảm bảo an toàn khi sử dụng. Lưỡi cắt cũng cần được bảo quản cẩn thận, tránh để va đập gây mẻ hoặc cong vênh.
Lưu ý, không nên tự ý bôi dầu vào bên trong máy trừ khi có hướng dẫn cụ thể từ nhà sản xuất, để tránh ảnh hưởng đến các cơ chế vận hành bên trong.
Kết luận
Việc tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp an toàn là vô cùng quan trọng khi sử dụng máy cắt cầm tay để tránh những tai nạn đáng tiếc và đảm bảo hiệu quả công việc. Hãy luôn ghi nhớ và thực hiện đúng các nguyên tắc an toàn, kiểm tra kỹ lưỡng máy móc và trang bị đầy đủ đồ bảo hộ trước khi sử dụng. Bảo trì và bảo quản máy đúng cách cũng góp phần kéo dài tuổi thọ và đảm bảo an toàn cho những lần sử dụng sau. An toàn luôn là ưu tiên hàng đầu khi làm việc với bất kỳ dụng cụ điện nào.
