Mũi khoan là gì? Các loại mũi khoan có thể bạn chưa biết

Mũi khoan là một trong những dụng cụ không thể thiếu trong các công việc thi công, sửa chữa hay chế tác vật liệu. Từ những người thợ chuyên nghiệp đến những ai yêu thích DIY, ai cũng cần đến mũi khoan để thực hiện các thao tác khoan cắt một cách chính xác và hiệu quả. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về các loại mũi khoan cũng như cách chọn mũi khoan phù hợp với từng công việc cụ thể. Vì vậy, trong bài viết này, Bảo An sẽ giúp bạn khám phá chi tiết về mũi khoan, từ khái niệm cơ bản, phân loại đến cách lựa chọn và bảo quản đúng cách. Hãy cùng tìm hiểu để trang bị cho mình những kiến thức hữu ích, giúp công việc khoan cắt trở nên dễ dàng và an toàn hơn.

1. Mũi khoan là gì?

Mũi khoan là một bộ phận quan trọng được gắn vào máy khoan, có nhiệm vụ thực hiện các thao tác khoan tạo lỗ trên bề mặt các loại vật liệu khác nhau như gỗ, kim loại, bê tông và nhựa. Mũi khoan có vai trò quan trọng trong xây dựng, chế tạo và các công việc liên quan.

Cấu tạo chung của mũi khoan

Thông thường, một mũi khoan sẽ có cấu tạo gồm ba phần chính như sau:

• Đầu mũi cắt (Tip/point): Phần đầu nhọn hoặc có lưỡi cắt, trực tiếp tiếp xúc với vật liệu để tạo lỗ khoan. Mũi cắt thường được làm từ vật liệu cứng như thép gió (HSS) hoặc hợp kim để đảm bảo độ bền và khả năng chịu lực cao.
•  Chân mũi khoan (Shank): Đây là phần mũi khoan được đưa vào cấn ốc (Shank holder) của máy khoan. Chân mũi có thể có hình dạng khác nhau (phẳng, lỗ hay các hệ thống chuyên dụng như SDS-plus) tùy thuộc vào loại máy và ứng dụng.
•  Thân mũi khoan (Body): Đây là phần dài nhất, có thiết kế dạng trụ hoặc xoắn ốc, giúp truyền lực từ máy đến mũi cắt.
•  Rãnh thoát phoi (Flutes): Là các đường rãnh xoắn chạy dọc thân mũi khoan, giúp thoát phoi (mạt khoan) ra ngoài trong quá trình khoan, tránh gây tắc nghẽn và đảm bảo lỗ khoan sạch sẽ.

Việc lựa chọn đúng loại mũi khoan không chỉ giúp tăng hiệu quả công việc mà còn bảo vệ máy khoan và đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Chính vì thế, việc hiểu rõ về các loại mũi khoan và ứng dụng của chúng là điều cần thiết đối với bất kỳ ai làm việc trong lĩnh vực cơ khí, xây dựng hay sửa chữa.

2. Phân loại mũi khoan phổ biến

Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều loại mũi khoan được thiết kế để đáp ứng nhu cầu khoan cắt trên các vật liệu khác nhau. Dưới đây là các loại mũi khoan phổ biến được phân loại theo loại vật liệu cần khoan mà bạn nên biết.

 

2.1. Mũi khoan gỗ

• Mũi khoan dẹt (Flat Drill Bit): Có đầu nhọn và thân dẹt, phù hợp để khoan gỗ với lỗ lớn.

• Mũi khoan ruột gà (Auger Bit): Có rãnh xoắn sâu, giúp loại bỏ mạt gỗ hiệu quả, thường dùng cho gỗ mềm và gỗ cứng.

• Mũi khoan Forstner (Forstner Bit): Đầu khoan tròn, tạo lỗ phẳng và tròn trên gỗ, thích hợp khoan lỗ chìm.

2.2. Mũi khoan kim loại

• Mũi khoan rãnh thẳng (Straight-Fluted Drill Bit): Được sử dụng để khoan các vật liệu kim loại và nhựa.

• Mũi khoan tâm (Centre Drill Bit): Dùng để khoan tạo lỗ dẫn tâm trên bề mặt kim loại.

• Mũi khoan xoắn (Twist Drill Bit): Loại phổ biến nhất, dùng để khoan kim loại, nhựa và gỗ.

2.3. Mũi khoan bê tông

Mũi khoan bê tông (Masonry Drill Bit) được thiết kế đặc biệt với răng cắt dạng con chỏ và mạ tungsten carbide, giúp khoan hiệu quả trên bê tông, gạch và đá xây dựng. 

2.4. Mũi khoan đa năng

2.5. Phân loại khác

• Mũi khoan bước (Step Drill): Được thiết kế với nhiều bậc khác nhau, phù hợp để khoan nhiều kích thước lỗ trên kim loại mỏng hoặc nhựa.

• Mũi khoan gạch men (Tile Bit): Chuyên dụng để khoan gạch men, gạch lát sàn.

• Mũi khoan vát (Counter-Sink Bit): Tạo lỗ loe để giấu đầu vít.

•  Mũi khoan hạ bậc (Counter-Bore Bit): Tạo lỗ khoan chìm để giấu đầu bu lông hoặc vít.

•  Mũi khoan lắp đặt (Installer Bit): Có lỗ xỏ dây ở đầu, dùng để khoan và kéo dây qua tường hoặc bề mặt gỗ.

• Mũi khoan rút lõi/Mũi khoét: Là loại mũi khoan chuyên dụng được thiết kế để khoét và rút một mẫu lõi tròn từ vật liệu xây dựng như bê tông, đá, gạch hoặc vật liệu kim loại

Bảng tóm tắt đặc điểm, ứng dụng và lưu ý khi sử dụng của từng loại mũi khoan.

3. Cách chọn mũi khoan phù hợp

Việc chọn đúng mũi khoan không chỉ giúp nâng cao hiệu quả làm việc mà còn đảm bảo độ bền của dụng cụ và an toàn cho người sử dụng. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng cần cân nhắc khi lựa chọn mũi khoan.

3.1. Dựa vào vật liệu khoan

Mỗi loại vật liệu yêu cầu một loại mũi khoan khác nhau để đảm bảo khả năng xuyên thủng và độ bền của mũi.

• Gỗ: Chọn mũi khoan gỗ có đầu nhọn và rãnh xoắn sâu để khoan nhanh và không làm nứt gỗ.

•  Kim loại: Sử dụng mũi khoan sắt hoặc mũi khoan kim loại từ thép gió (HSS) hoặc hợp kim cứng để đảm bảo khả năng chịu nhiệt và độ bền cao.

•  Bê tông: Chọn mũi khoan bê tông có đầu hợp kim cứng, thích hợp với máy khoan búa hoặc khoan động lực để xuyên thủng các bề mặt cứng như bê tông và gạch, đá xây dựng.

•  Đá Granite (đá hoa cương), đá Marble (đá cẩm thạch): Ưu tiên sử dụng mũi khoan kim cương vì chúng có hạt kim cương mài mòn bề mặt cắt, giúp cắt chính xác và giảm ma sát khi làm việc với đá cứng. Mũi khoan có thiết kế rãnh xoắn hoặc cấu trúc đặc biệt giúp loại bỏ vụn khoan hiệu quả và hỗ trợ hệ thống làm mát, giảm nhiệt độ quá trình khoan.

3.2. Dựa vào kích thước lỗ khoan

Xác định kích thước lỗ khoan là yếu tố quan trọng khi chọn mũi khoan.

• Đo đường kính và độ sâu của lỗ cần khoan để chọn mũi khoan có kích thước tương ứng.

• Sử dụng thước đo hoặc bảng hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo độ chính xác.

3.3. Dựa vào tính năng của máy khoan

Máy khoan có nhiều loại với tính năng khác nhau, vì vậy cần chọn mũi khoan phù hợp:

• Máy khoan cầm tay: Phù hợp với các mũi khoan gỗ, khoan kim loại nhẹ.

• Máy khoan búa: Thích hợp với mũi khoan bê tông hoặc các bề mặt cứng nhờ khả năng đập mạnh.

• Máy khoan động lực: Sử dụng mũi khoan đa năng để khoan trên nhiều vật liệu khác nhau.

4. Bảo quản và bảo dưỡng mũi khoan

Để đảm bảo mũi khoan luôn trong tình trạng tốt nhất và kéo dài tuổi thọ sử dụng, việc bảo quản và bảo dưỡng đúng cách là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số nguyên tắc bạn cần tuân thủ.

4.1. Vệ sinh sau mỗi lần sử dụng

Sau khi hoàn thành công việc khoan, bụi bẩn, mạt kim loại hoặc mảnh gỗ thường bám đầy trên mũi khoan. Nếu không vệ sinh kịp thời, các mảnh vụn này có thể gây han gỉ hoặc làm cùn lưỡi khoan.

• Dùng bàn chải mềm hoặc khăn sạch để lau sạch bụi bẩn bám trên mũi khoan.

• Sử dụng dung dịch vệ sinh chuyên dụng để làm sạch mũi khoan kim loại hoặc hợp kim cứng.

• Tránh sử dụng hóa chất mạnh có thể làm ảnh hưởng đến độ bền của mũi khoan.

4.2. Bôi trơn mũi khoan để tránh gỉ sét

Việc bôi trơn định kỳ giúp giảm ma sát, tránh hiện tượng gỉ sét và giữ cho mũi khoan luôn sắc bén.

• Dùng dầu chống gỉ (như dầu máy hoặc dầu chuyên dụng) để phủ lên bề mặt mũi khoan sau khi vệ sinh.

• Thoa đều dầu lên toàn bộ chiều dài mũi khoan, đặc biệt là khu vực rãnh xoắn và đầu mũi.

• Bảo quản mũi khoan trong hộp kín hoặc túi ni lông sau khi đã bôi trơn để ngăn ngừa tiếp xúc với không khí ẩm.

4.3. Bảo quản nơi khô ráo, tránh ẩm ướt

Độ ẩm cao là nguyên nhân chính gây ra tình trạng gỉ sét và ăn mòn mũi khoan.

• Lưu trữ mũi khoan trong hộp đựng chuyên dụng có nắp đậy kín để ngăn bụi và hơi ẩm xâm nhập.

• Đặt hộp mũi khoan ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh xa các nguồn nước hoặc khu vực ẩm thấp.

• Nếu có điều kiện, sử dụng gói hút ẩm trong hộp đựng để duy trì độ khô ráo bên trong.

Kết luận: Việc lựa chọn mũi khoan phù hợp đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả công việc cũng như độ bền của dụng cụ. Sử dụng đúng loại mũi khoan không chỉ giúp hoàn thành công việc nhanh chóng, chính xác mà còn kéo dài tuổi thọ của máy khoan và mũi khoan. Hãy luôn cân nhắc kỹ lưỡng về vật liệu khoan, kích thước lỗ khoan và tính năng của máy khoan trước khi đưa ra quyết định. Đầu tư vào những mũi khoan chất lượng là cách tốt nhất để tối ưu hóa công việc và tiết kiệm chi phí về lâu dài.