Trong tất cả các hệ thống công nghiệp, thiết bị máy móc sử dụng điện chúng ta đều bắt gặp các loại nút nhấn (nút ấn) trên tủ bảng điện hay hộp nút nhấn. Vậy nút nhấn (nút ấn) là gì? và chức năng hay ứng dụng của
các loại nút nhấn là gì? Hãy cùng
Bảo An tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
1. Nút nhấn (nút ấn) là gì?
Nút ấn hay nút nhấn là một thiết bị điều khiển được sử dụng để tắt hoặc bật các hệ thống, thiết bị và máy móc sử dụng điện. Nó có thể được đặt trên bảng điều khiển, tủ điện, trên hộp nút nhấn với chức năng giám sát, điều khiển các thiết bị điện khác
Hình 1. Các loại nút ấn
2. Cấu tạo của nút nhấn (nút ấn)
1. Núm nút ấn.
2. Lò xo nhả
3. Tiếp điểm thường đóng.
4. Tiếp điểm động (kiểu cầu
5. Tiếp điểm thường mở.
6. Đầu cuối (Ốc đấu dây)
7. Trục dẫn hướng
Hình 2. Cấu tạo nút ấn
3. Nguyên lý hoạt động của nút nhấn (nút ấn)
Khi ta ấn lên vị trí số 1 thì sẽ tác động lực lên trục dẫn hướng số 7 sẽ làm mở tiếp điểm thường đóng 3 và đóng tiếp điểm thường mở 5. Với nút nhấn nhả khi ta nhả ấn thì cơ cấu phần động (gồm Núm nút ấn, trục dẫn hướng và tiếp điểm động) sẽ không nhận được lực tác động từ tay người vận hành thì sẽ trở lại trạng thái ban đầu dưới tác động của lò xo 2 đẩy cơ cấu trục dẫn hướng 7 lên trên. Với nút nhấn giữ (duy trì) thì ta phải nhấn 2 lần để đóng-mở tiếp điểm
4. Phân loại nút nhấn (nút ấn)
Trên thực tế có rất nhiều tiêu chí để phân loại nút ấn theo cấu trúc, theo cách dùng hay theo loại tiếp điểm. Nếu phân loại theo cấu trúc thì có các loại ở kín, loại hở, chống cháy nổ, kín nước, có đèn báo; theo tiếp điểm thì sẽ có tiếp điểm thường đóng và thường mở. Còn theo cách dùng, chúng ta sẽ có 3 loại nút ấn sau:
a. Nút ấn giữ
Các nút ấn giữ thường được sản xuất ra như một công tắc gồm 1 hoặc nhiều tiếp điểm. Các tiếp điểm sẽ đóng lại (hoặc mở ra) với nhau khi nhấn lần 1 và sẽ nhả ra (hoặc đóng lại) khi nhấn lần 2. Nhìn chung thì nút nhấn kiểu này đơn thuần là một nút ấn khi nhấn lần 1 thì thay đổi trạng thái tiếp điểm ban đầu và giữ nguyên trạng thái đó khi nhả tay và nhấn lần 2 thì các tiếp điểm sẽ trở lại trạng thái ban đầu.
Hình 3. Nút ấn giữ
b. Nút ấn nhả
Nút nhấn nhả ngày càng được sử dụng trong tủ điện điều khiển, các thiết bị điều khiển từ xa, máy hoạt động trong công nghiệp,… Nút nhấn nhả cũng bao gồm một nút nhấn và hai tiếp điểm chính hoặc nhiều hơn. Khi chúng ta nhấn nút thì các tiếp điểm sẽ thay đổi trạng thái ban đầu nhưng khi ta nhả tay ra thì chúng lại sẽ trở lại vị trí ban đầu ngay lập tức.
Hình 4. Nút ấn nhả
c. Nút ấn kiểu cảm ứng
Công nghệ và trí tuệ của con người ngày càng phát triển, các nhà nghiên cứu và phát triển đã chế tạo ra các kiểu bàn phím cảm ứng nhằm điều khiển nhanh hơn, ít phải đấu nối nhiều dây hơn dẫn đến giảm nhân công trong quá trình lắp đặt,... Bàn phím cảm ứng phổ biến nhất là trên các điện thoại, các hệ thống màn hình điều khiển tự động trong công nghiệp còn gọi là HMI, các bộ điều khiển tích hợp màn hình cảm ứng,…
Hình 5. Nút ấn tích hợp trong màn hình HMI
Thay vì sử dụng các nút ấn vật lý thì trên một màn hình cảm ứng chúng ta có thể thiết kế ra các hình dạng nút ấn khác nhau và cài đặt các chế độ cho từng nút ấn. Chúng ta chỉ cần chạm vào màn hình là nút nhấn đã được tác động và qua đó sẽ gửi tín hiệu điều khiển đến các thiết bị điều khiển,…
d. Nút dừng khẩn cấp
Còn một nút ấn đặc biệt trong các hệ thống điều khiển các thiết bị điện công nghiệp không thể thiếu đó là nút dừng khẩn cấp. Như với tên gọi của nó thì nút ấn sẽ dùng trong các trường hợp khẩn cấp, sự cố cần ngắt nguồn điện để đảm bảo an toàn.
Hình 6. Nút dừng khẩn
5. Ứng dụng nút nhấn
Thiết bị nút nhấn có những đặc điểm, công dụng mà chúng mang đến nên được ứng dụng khá rộng rãi trong nhiều ngành nghề lĩnh vực khác nhau từ ứng dụng công nghiệp (bật, tắt hoạt động của các thiết bị điện, bảng điều khiển, tủ điện, hệ thống điều khiển giám sát các hệ thống công nghiệp,...) hay dùng cho máy tính, điện thoại có nút bấm, các thiết bị gia dụng,..
Thông thường mọi người sẽ dựa theo màu sắc của nút nhấn để quy định nên sử dụng chúng cho mục đích gì. Như nút ấn màu xanh lục thường dùng làm nút khởi động, bật hệ thống , nút ấn màu đỏ thường dùng cho các hoạt động tắt, dừng hệ thống, các nút ấn có kích thước lớn màu đỏ thì thường sẽ mang tác dụng dừng khẩn cấp trong các trường hợp sự cố,.. Điều này giúp dễ phân biệt, hạn chế nhầm lẫn cho người sử dụng
Hiện nay do sự phát triển của công nghệ thì các nút ấn cảm ứng đang được đưa và sử dụng nhiều hơn do sự tiện dụng trong cách sử dụng, sự nhanh trong trong quá trình lắp đặt và môt phần do tính nhỏ gọn và thẩm mỹ
6. Các loại nút ấn phổ biến hiện hay
Tại Việt Nam có rất nhiều thương hiệu nút ấn nổi tiếng như: IDEC, SCHNEIDER, HANYOUNG, AUTONICS… hay các màn hình HMI tích hợp các nút ấn cảm ứng của hãng Omron, MITSUBISHI…
Hãng IDEC có các dòng nút nhấn thông dụng như: YW, TWN, A6, HW, A1, …
Một số mã nút nhấn IDEC thông dụng:
YW1L MF2E10Q4G, YW1L M2E10Q4R, YW1L M2E10Q4G.
Hình 6: Các loại nút ấn hiện nay
Nút nhấn là một trong những thiết bị quan trọng và không thể thiếu trong các hệ thống tủ bảng điện dùng trong công nghiệp hay dân dụng. Với những thông tin được đề cập trong bài viết, chắc hẳn quý khách cũng đã có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc chọn lựa nút ấn ? Hãy liên hệ ngay cho Bảo An Automation để được tư vấn và báo giá chi tiết về nút ấn nói chung và thiết bị điện nói riêng!
 29082023115928.jpg)
