Ampe kế là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của ampe kế

Người đăng tin: Nguyễn Xuân Huy
 2014      26/02/2025
Ampe kế là thiết bị đo lường điện được các kỹ sư điện sử dụng phổ biến nhất hiện nay nhằm phục vụ công việc kiểm tra và sửa chữa điện. Vậy ampe kế là gì? Cấu tạo cũng như nguyên lý hoạt động và các ứng dụng của ampe kế là gì? Hãy cùng Bảo An tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Ampe kế là gì?

1.1. Định nghĩa ampe kế là gì?

Ampe kế là gì? Ampe kế, hay còn gọi là đồng hồ đo dòng điện, là thiết bị dùng để đo cường độ dòng điện chạy qua mạch điện. Nó hiển thị giá trị dòng điện ở đơn vị Ampe (A) và có thể được thiết kế dưới dạng analog (kim chỉ) hoặc kỹ thuật số. Để đo dòng điện, ampe kế thường được mắc nối tiếp trong mạch, giúp giám sát và kiểm tra hoạt động của hệ thống điện.
Ampe kế là gì?
 
Ampe kế là gì?

1.2. Vai trò của ampe kế

Ampe kế là thiết bị đo dòng điện, có vai trò quan trọng trong việc giám sát và kiểm tra hiện trạng dòng điện chạy qua mạch. Nó giúp:
  • Đo lường và giám sát dòng điện: Xác định mức tiêu thụ điện của mạch, đảm bảo rằng dòng điện không vượt quá mức cho phép.

  • Phát hiện sự cố: Giúp nhận biết hiện tượng quá tải, ngắn mạch hoặc các sự cố điện khác kịp thời.

  • Hỗ trợ bảo trì: Cung cấp dữ liệu quan trọng cho việc kiểm tra và bảo trì hệ thống điện, từ đó tăng hiệu suất và tuổi thọ thiết bị.

  • Tối ưu hóa hiệu suất: Giúp điều chỉnh và tối ưu hóa hoạt động của mạch điện trong các ứng dụng công nghiệp, dân dụng và điện tử.

Nhờ đó, ampe kế đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn và ổn định cho hệ thống điện.

2. Cấu tạo và các loại ampe kế 

Trên thị trường hiện nay có nhiều loại ampe kế khác nhau, nhưng có hai loại ampe kế được sử dụng phổ biến đó là đồng hồ ampe cơ (dạng analog, kim chỉ) và đồng hồ ampe điện tử (kỹ thuật số). Cụ thể về cấu tạo các loại ampe kế này như sau:

2.1. Cấu tạo đồng hồ ampe cơ (dạng analog, kim chỉ)

Cấu tạo của đồng hồ ampe cơ sẽ bao gồm các bộ phận chính đó là:
  • (1) Nam châm vĩnh cửu: Đây là thành phần để tạo ra từ trường ổn định, giúp tương tác với cuộn dây dẫn điện khi dòng điện đi qua. Nam châm vĩnh cửu thường có hình chữ U để tập trung từ trường trong không gian nhỏ.

  • (2) Lò xo xoắn: Đây là bộ phận được gắn vào trục của cuộn dây, lò xo này giúp tạo lực cản để cân bằng với lực từ trường, đảm bảo kim chỉ thị dừng ở đúng giá trị trên thước đo.

  • (3) Chốt giữ lò xo: Bộ phận này được dùng để cố định lò xo xoắn, đảm bảo lò xo được hoạt động ổn định và không bị xê dịch trong quá trình sử dụng.

  • (4) Thước hình cung: Thước hình cung hay còn gọi là thang đo, đây là phần hiển thị giá trị dòng điện, được chia vạch rõ ràng theo đơn vị ampe. Thước này thường có dạng cung tròn để tương thích với hoạt động của kim chỉ thị.

  • (5) Cuộn dây dẫn điện: Cuộn dây được đặt trong từ trường của nam châm. Khi dòng điện chạy qua, từ trường sinh ra từ cuộn dây sẽ tương tác với nam châm, tạo ra lực làm quay kim chỉ thị.

  • (6) Kim chỉ thị: Được gắn trên trục xoay, kim di chuyển theo sự thay đổi của cuộn dây, chỉ ra giá trị dòng điện trên thước đo.

Cấu tạo ampe kế cơ
Cấu tạo ampe kế cơ

2.2.  Cấu tạo đồng hồ ampe điện tử (kỹ thuật số)

Đồng hồ ampe điện tử là thiết bị đo dòng điện sử dụng công nghệ điện tử để chuyển đổi dòng điện thành tín hiệu số. Cấu tạo chính của ampe kế điện tử bao gồm các bộ phận như sau:
  • Mạch cảm biến dòng điện: Đây là bộ phận đo dòng điện chạy qua mạch. Thường sử dụng cảm biến Hall hoặc shunt để đo cả dòng AC và DC.

  • Mạch khuếch đại tín hiệu: Tăng cường tín hiệu dòng điện nhỏ để đảm bảo độ chính xác cao trong quá trình xử lý.

  • Bộ vi xử lý (IC): Chuyển đổi tín hiệu từ mạch cảm biến thành giá trị số. Đây là "bộ não" của ampe kế điện tử, đảm bảo xử lý nhanh và chính xác.

  • Màn hình hiển thị: Thường là màn hình LED hoặc LCD, hiển thị rõ ràng giá trị dòng điện đo được.

  • Nguồn điện (Pin): Cung cấp năng lượng cho các bộ phận hoạt động. Một số thiết bị có thể dùng nguồn điện từ mạch đo.

  • Vỏ bảo vệ: Được làm từ nhựa hoặc kim loại cách điện, bảo vệ các linh kiện bên trong và đảm bảo an toàn khi sử dụng.

  • Cổng kết nối: Một số ampe kế điện tử hiện đại có thêm cổng kết nối không dây hoặc USB để truyền dữ liệu sang thiết bị khác.

3. Nguyên lý hoạt động của ampe kế

3.1. Nguyên lý hoạt động của đồng hồ ampe cơ (dạng analog, kim chỉ)

Đồng hồ ampe cơ hoạt động dựa trên nguyên lý điện từ. Khi dòng điện chạy qua cuộn dây (được mắc nối tiếp với mạch cần đo) và đặt trong từ trường cố định (thường được tạo ra bởi một nam châm vĩnh cửu), dòng điện tạo ra một lực từ làm quay cuộn dây theo định luật Lorentz. Chuyển động quay của cuộn dây được cơ cấu cơ học chuyển đổi thành chuyển động của kim chỉ hiển thị giá trị dòng điện trên mặt số được hiệu chuẩn sẵn.

Đồng hồ ampe cơ thường dùng điện trở shunt để giảm điện áp rơi qua cuộn dây, cho phép đo được dòng điện lớn mà không làm hỏng cơ cấu đo.

 
đồng hồ ampe cơ
Hình ảnh: Đồng hồ ampe cơ

3.2. Nguyên lý hoạt động của đồng hồ ampe điện tử (kỹ thuật số)

Đồng hồ ampe điện tử hoạt động dựa trên việc chuyển đổi điện áp rơi trên một điện trở shunt hoặc sử dụng cảm biến hiệu ứng Hall thành tín hiệu số. Khi dòng điện chạy qua điện trở shunt có giá trị thấp, nó tạo ra một điện áp tỷ lệ thuận với dòng điện. Tín hiệu điện áp này được bộ chuyển đổi ADC chuyển thành tín hiệu số, sau đó bộ vi xử lý tính toán theo định luật Ohm để hiển thị giá trị dòng điện trên màn hình. Ngoài ra, một số ampe điện tử hiện đại sử dụng cảm biến Hall để đo từ trường sinh ra bởi dòng điện, từ đó chuyển đổi thành tín hiệu số tương ứng với cường độ dòng điện.

Đồng hồ ampe điện tử
Hình ảnh: Đồng hồ ampe điện tử

4. Các lưu ý khi chọn ampe kế

Khi chọn mua ampe kế, cần lưu ý các yếu tố sau để đảm bảo thiết bị phù hợp với yêu cầu đo lường và ứng dụng của bạn:

Phạm vi đo (Range):

  • Chọn ampe kế có dải đo phù hợp với mức dòng điện cần đo.

  • Đảm bảo phạm vi đo rộng đủ để đáp ứng các biến đổi của mạch.

  • Ví dụ: Nếu bạn cần đo dòng điện cho mạch điện công nghiệp có mức từ 0–100A, hãy chọn ampe kế có dải đo tối thiểu 100A (ví dụ: 0150A) để đảm bảo không bị quá tải. Tuy nhiên, không nên chọn dải đo quá rộng vì điều đó sẽ làm giảm độ chính xác của phép đo.

Độ chính xác (Accuracy):

  • Xem xét sai số đo (tolerance) của ampe kế để đảm bảo kết quả chính xác.

  • Ưu tiên các sản phẩm có độ chính xác cao nếu ứng dụng yêu cầu đo lường tinh vi.

  • Ví dụ: Đối với ứng dụng phòng thí nghiệm, ampe kế với sai số ±1% sẽ cung cấp kết quả đo chính xác hơn so với các ứng dụng gia dụng có thể chấp nhận sai số ±3%.

Độ phân giải (Resolution):

  • Chọn ampe kế có khả năng hiển thị sự thay đổi nhỏ trong dòng điện, giúp theo dõi chi tiết các biến động.

  • Ví dụ: Nếu bạn cần theo dõi những biến đổi nhỏ trong dòng điện, hãy chọn ampe kế có độ phân giải cao (ví dụ: 0.01A) để ghi nhận được các biến động tinh vi.

Loại ampe kế (Analog hay Digital):

  • Ampe kế kỹ thuật số thường cho kết quả chính xác và dễ đọc; analog có thể hữu ích khi cần theo dõi sự thay đổi liên tục trên mặt số.

  • Ví dụ: Nếu ứng dụng của bạn đòi hỏi độ chính xác cao, tốc độ phản hồi nhanh và tính năng tự động chuyển dải, hãy chọn ampe kế điện tử (Digital) MA12 từ hãng Selec với màn hình LCD rõ ràng, chức năng auto-ranging và data hold. Ngược lại, nếu bạn ưu tiên thiết bị đo đơn giản, dễ bảo trì và chi phí thấp, các ứng dụng cần theo dõi trực quan sự thay đổi liên tục của dòng điện thì ampe kế analog của hãng BEW với cơ cấu kim chỉ truyền thống sẽ là lựa chọn lý tưởng..

Tham khảo hình ảnh và thông số kỹ thuật của ampe kế analog BEW BE-96 AC 50/5A hiện đang được phân phối ở Bảo An tại đây.

Điện trở tải (Burden Voltage):

  • Ưu tiên ampe kế có điện trở tải thấp để không ảnh hưởng đáng kể đến mạch đo.

Tính năng bổ sung:

  • Auto-ranging: Tự động điều chỉnh dải đo cho phù hợp với mức dòng điện.

  • Chức năng giữ giá trị (data hold), hiển thị RMS, và khả năng đo AC/DC.

  • Tính năng ghi nhớ hoặc kết nối với các thiết bị số khác nếu cần theo dõi lâu dài.

Yêu cầu an toàn và tiêu chuẩn:

  • Đảm bảo ampe kế đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và có khả năng cách ly thích hợp với mạch điện cần đo.

Ứng dụng cụ thể:

  • Xem xét điều kiện đo (ví dụ: đo ở môi trường công nghiệp, phòng thí nghiệm hay ngoài trời) để lựa chọn sản phẩm phù hợp về khả năng chống nhiễu và độ bền.

Những lưu ý trên sẽ giúp bạn chọn được ampe kế phù hợp, đảm bảo độ chính xác, an toàn và hiệu quả trong quá trình đo lường dòng điện.

5. Ứng dụng của ampe kế là gì?

Qua các phần trên, Bảo An đã giúp các bạn hiểu được về ampe kế là gì? Cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như một số loại ampe kế chính. Vậy những ứng dụng của ampe kế là gì? Hãy cùng tìm hiểu trong phần dưới đây.

Ampe kế là một công cụ đo lường quan trọng trong lĩnh vực điện tử và điện lực, được sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau. Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến của ampe kế:

  • Kiểm tra hệ thống điện gia dụng: Ampe kế được sử dụng để đo lường dòng điện tiêu thụ bởi các thiết bị gia dụng như tivi, tủ lạnh, máy lạnh, và máy giặt để kiểm tra hiệu suất và tiết kiệm năng lượng.

  • Bảo dưỡng công nghiệp và hệ thống điện: Ampe kế được sử dụng để kiểm tra dòng điện trong các hệ thống máy móc công nghiệp và hệ thống điện công suất cao để đảm bảo an toàn và hiệu suất.

  • Kiểm tra hệ thống ô tô: Ampe kế được sử dụng để đo lường dòng điện trong hệ thống điện của ô tô, giúp kiểm tra và bảo trì hệ thống sạc và khởi động.

  • Kiểm tra hệ thống năng lượng mặt trời: Ampe kế sử dụng để đo lường dòng điện trong hệ thống năng lượng mặt trời để đảm bảo hiệu suất và theo dõi sản lượng điện.

  • Kiểm tra hệ thống điều hòa nhiệt độ: Ampe kế được sử dụng để đo lường dòng điện trong hệ thống điều hòa không khí để kiểm tra và bảo trì hiệu suất.

  • Kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống chiếu sáng: Ampe kế được sử dụng để đo lường dòng điện trong hệ thống chiếu sáng để đảm bảo đèn hoạt động đúng cách và tiêu tốn ít năng lượng nhất.

  • Ứng dụng trong nghiên cứu và thử nghiệm khoa học: Trong các phòng thí nghiệm và nghiên cứu, ampe kế được sử dụng để đo lường và giám sát dòng điện trong các mạch điện và thí nghiệm điện tử.

  • Đo lường và kiểm tra hệ thống điện nước: Ampe kế được sử dụng để đo lường dòng điện trong các hệ thống điện nước để đảm bảo an toàn và hiệu suất.

  • Kiểm tra hệ thống UPS (Nguồn dự phòng): Ampe kế được sử dụng để đo lường dòng điện trong hệ thống UPS để đảm bảo rằng thiết bị sẽ hoạt động đúng cách khi có cúp điện.

  • Kiểm tra hệ thống cảm biến và mạch điện tử: Trong quá trình phát triển và kiểm tra mạch điện tử, ampe kế được sử dụng để đo lường dòng điện qua các linh kiện và mạch.

Ampe kế đóng vai trò quan trọng trong việc giúp kiểm soát và duy trì các hệ thống điện, từ những ứng dụng nhỏ hẹn như điện gia dụng đến những hệ thống công nghiệp và năng lượng lớn.
Ứng dụng của ampe kế
Ứng dụng của ampe kế

6. Cách sử dụng ampe kế đúng cách

6.1. Các bước sử dụng ampe kế

Để sử dụng ampe kế một cách chính xác, ngoài việc lựa chọn ampe kế đúng cách theo lưu ý ở mục "4. Các lưu ý khi chọn ampe kế" phía trên, bạn cần thực hiện theo các bước cơ bản sau:

  • Bước 1: Luôn tắt nguồn điện trước khi lắp đặt hoặc tháo gỡ ampe kế để tránh nguy cơ sốc điện. Sau khi hoàn tất, bật nguồn cẩn thận..

  • Bước 2: Chọn dải đo phù hợp. Trước khi tiến hành đo, bạn nên điều chỉnh phạm vi đo dòng điện sao cho phù hợp. Nếu chưa biết mức dòng điện, hãy bắt đầu với dải đo cao và từ từ hạ dải khi cần thiết để đạt được kết quả chính xác nhất.

  • Bước 3Kết nối ampe kế vào mạch điện. Để đo cường độ dòng điện, ampe kế phải được nối tiếp vào mạch điện, tức là dòng điện phải đi qua ampe kế. Đảm bảo rằng các tiếp điểm của ampe kế được kết nối chắc chắn để tránh sai số trong đo lường.

  • Bước 4: Đọc kết quả. Sau khi ampe kế đã được kết nối và dòng điện đã được đưa qua, bạn chỉ cần đọc giá trị hiển thị trên màn hình hoặc nhìn vào kim của ampe kế để biết cường độ dòng điện trong mạch.

  • Bước 5: Hiệu chuẩn định kỳ để duy trì độ chính xác trong đo lường

6.2. Những lưu ý khi sử dụng ampe kế

Khi sử dụng ampe kế, để đảm bảo an toàn và độ chính xác, bạn cần tránh một số lỗi phổ biến dưới đây:

  • Kiểm tra ampe kế trước khi sử dụng: Trước khi sử dụng ampe kế, hãy kiểm tra thiết bị để đảm bảo nó hoạt động tốt. Đặc biệt là kiểm tra các dây nối, tiếp điểm và pin (đối với ampe kế điện tử) để tránh các sai sót trong quá trình đo.

  • Đo dòng điện khi mạch điện có điện áp cao hoặc có nguy cơ gây giật: Khi làm việc với các mạch điện có điện áp cao, luôn đảm bảo rằng bạn sử dụng ampe kế có khả năng chịu được điện áp đó và thực hiện các biện pháp bảo vệ an toàn, như dùng găng tay cách điện và kiểm tra tình trạng mạch trước khi đo.

  • Không sử dụng ampe kế để đo dòng điện không xác định: Tránh sử dụng ampe kế trong các mạch điện có tín hiệu không ổn định hoặc dòng điện không xác định, vì điều này có thể làm ampe kế bị hỏng hoặc cho kết quả sai lệch.

  • Không đo dòng điện khi ampe kế đang trong chế độ đo điện áp hoặc kháng trở: Đối với loại đồng hồ đo đa năng. Đảm bảo rằng đồng hồ sử dụng đúng thang đo. Việc chuyển đổi chế độ không đúng cách có thể làm thiết bị đo hỏng hoặc gây nguy hiểm cho người sử dụng.

  • Không để ampe kế tiếp xúc với môi trường ẩm ướt hoặc nhiệt độ quá cao: Đảm bảo ampe kế được sử dụng trong môi trường khô ráo và ở nhiệt độ trong phạm vi cho phép của nhà sản xuất để tránh làm giảm tuổi thọ và độ chính xác của thiết bị.:
Bằng cách tuân thủ các lưu ý này, bạn có thể sử dụng ampe kế một cách an toàn và hiệu quả, đảm bảo đo được dòng điện chính xác và bảo vệ các thiết bị điện trong hệ thống.

6.3. Cách kiểm tra độ chính xác của ampe kế

Để kiểm tra độ chính xác của ampe kế thì bạn có thể thực hiện các bước dưới đây:

  • Kiểm tra ampe kế với dòng điện đã biết: Sử dụng một nguồn điện có dòng điện cố định và biết trước giá trị, như một nguồn cung cấp điện DC hoặc một nguồn điện AC đã được kiểm tra. Kết nối ampe kế vào mạch sao cho dòng điện đi qua ampe kế. Sau đó so sánh kết quả đo được với giá trị dòng điện đã biết để xác định độ chính xác. Nếu kết quả đo đúng hoặc gần đúng với giá trị đã biết, ampe kế vẫn chính xác.

  • Sử dụng điện trở chuẩn: Đo dòng điện qua một điện trở có giá trị xác định và tính toán giá trị dòng điện bằng công thức I = V/R, trong đó V là điện áp, R là điện trở. Sau đó so sánh kết quả tính toán với giá trị đo được từ ampe kế. Nếu sai số giữa giá trị đo được và giá trị tính toán là nhỏ, ampe kế vẫn còn độ chính xác tốt.

  • Kiểm tra bằng ampe kế khác: Dùng một ampe kế khác có độ chính xác cao để đo cùng dòng điện trong mạch và so sánh kết quả đo với ampe kế của bạn. Sự chênh lệch giữa các ampe kế có thể cho bạn biết được độ chính xác của thiết bị của mình. Nếu chênh lệch quá lớn, có thể ampe kế của bạn cần phải hiệu chỉnh hoặc thay thế.

  • Đo trong các phạm vi khác nhau: Kiểm tra ampe kế trong các phạm vi đo khác nhau (ví dụ, phạm vi miliamperes và ampe) để đảm bảo rằng thiết bị hoạt động chính xác trong mọi phạm vi đo. Sai số trong các phạm vi đo khác nhau có thể cho biết ampe kế đang bị lỗi hoặc không còn chính xác.

  • Kiểm tra ampe kế với điều kiện môi trường ổn định: Đảm bảo rằng môi trường xung quanh ampe kế là khô ráo và nhiệt độ nằm trong phạm vi cho phép của nhà sản xuất. Môi trường không ổn định có thể làm ảnh hưởng đến độ chính xác của ampe kế.

  • Hiệu chỉnh lại ampe kế: Nếu kết quả đo không chính xác hoặc có sự chênh lệch đáng kể với các phép đo khác, bạn cần kiểm tra lại ampe kế và có thể thực hiện hiệu chỉnh thiết bị theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc mang đến cơ sở sửa chữa chuyên nghiệp.

Việc kiểm tra độ chính xác định kỳ giúp đảm bảo rằng ampe kế hoạt động hiệu quả, tránh sai sót trong các phép đo và bảo vệ các thiết bị điện khỏi hư hỏng.

Kết luận: Qua bài viết trên, Bảo An đã cung cấp đến cho các bạn các kiến thức cơ bản khái niệm ampe kế là gì? Cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như các loại ampe kế chính và ứng dụng của ampe kế trong đời sống và trong công nghiệp. Hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho công việc của bạn. 

  Bảo An Automation

Hotline Miền Nam: 0936 862 799
Hotline Miền Trung: 0904 460 679
Hotline Miền Bắc: 0936 985 256
CÔNG TY CP DỊCH VỤ KỸ THUẬT BẢO AN
Văn phòng và Tổng kho HP: 119 Bến Thóc, P. An Hải, Tp. Hải Phòng.
Văn phòng và Tổng kho HN: 3/38 Chu Huy Mân, P. Phúc Lợi, Tp. Hà Nội.
Văn phòng và Tổng kho HCM: 204 Nơ Trang Long, P. Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh.
Nhà máy: 119 Bến Thóc, P. An Hải, Tp. Hải Phòng.
Giấy CNĐKDN: 0200682529 - Cấp ngày: 31/07/2006 bởi Sở KH & ĐT TP HẢI PHÒNG.
Địa chỉ viết hóa đơn: Số 3A phố Lý Tự Trọng, phường Hồng Bàng, thành phố Hải Phòng, Việt Nam.
Điện thoại: 02253 79 78 79
 Thiết kế bởi Công ty Cổ Phần Dịch Vụ Kỹ Thuật Bảo An
Liên hệ báo giá: baoan@baoanjsc.com.vn - Liên hệ hợp tác: doitac@baoanjsc.com.vn -  Vừa truy cập: 0 -  Đã truy cập: 193.311.862
share