Trong lĩnh vực điều khiển động cơ và tự động hóa, việc lựa chọn giữa biến tần 1 pha và biến tần 3 pha đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hiệu suất và tiết kiệm năng lượng. Mỗi loại biến tần có đặc điểm riêng, phù hợp với từng ứng dụng và môi trường sử dụng cụ thể. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại biến tần này sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn cho hệ thống của mình.
Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về biến tần 1 pha và biến tần 3 pha, từ khái niệm cơ bản đến ứng dụng thực tế, giúp bạn dễ dàng so sánh và lựa chọn thiết bị phù hợp với nhu cầu.
Biến tần 1 pha là loại biến tần được thiết kế để sử dụng nguồn điện đầu vào 1 pha 220VAC, thường dùng trong môi trường dân dụng hoặc nơi không có sẵn điện 3 pha. Nó có khả năng chuyển đổi tần số và điện áp để điều khiển tốc độ và mô-men xoắn của động cơ, đặc biệt là động cơ 3 pha 220V.
Biến tần 3 pha là thiết bị dùng nguồn điện 3 pha đầu vào (thường là 380V hoặc 400V) và cung cấp đầu ra 3 pha với điện áp và tần số có thể điều chỉnh được. Mục tiêu là điều khiển tốc độ, mô-men, và hướng quay của động cơ 3 pha, giúp tiết kiệm điện và bảo vệ thiết bị.
| Loại biến tần | Đầu vào | Đầu ra | Ứng dụng phổ biến |
| 1 pha → 3 pha | 220V 1 pha | 220V 3 pha | Điều khiển động cơ 3 pha nhỏ |
| 3 pha → 3 pha | 220V 1 pha | 220V 3 pha | Điều khiển động cơ 3 pha nhỏ |
| 3 pha → 3 pha | 380V–415V 3 pha | 380V–415V 3 pha | Công nghiệp vừa và lớn |
Đây là loại biến tần có nguồn đầu vào là điện 1 pha 220V, nhưng đầu ra là điện 3 pha 220V, dùng để điều khiển tốc độ động cơ 3 pha 220V ở nơi không có điện 3 pha.
Không. Đầu ra của loại biến tần này là 3 pha 220V, nên chỉ dùng được cho động cơ 3 pha 220V.
Nếu động cơ của bạn là 3 pha 380V, cần dùng loại biến tần đầu vào 3 pha 380V.
Có, (giới hạn với các ứng dụng công suất nhỏ).
Biến tần 1 pha ra 3 pha giúp chạy động cơ 3 pha bằng nguồn điện 1 pha – rất phù hợp với hộ gia đình, xưởng nhỏ, nơi không có điện 3 pha.
Thông thường, ≤ 3.7kW (5HP).
Vì nguồn 1 pha có giới hạn dòng điện, nên không thể dùng cho động cơ công suất lớn.Có thể trong một số trường hợp đặc biệt, nhưng:
Các động cơ phải có cùng điện áp định mức.
Tổng công suất không vượt quá công suất biến tần.
Không nên khởi động cùng lúc tất cả động cơ.
Có. Biến tần có chức năng đảo chiều quay của động cơ bằng cách hoán đổi trình tự pha đầu ra, thường bằng nút nhấn hoặc cài đặt.
Không cần. Biến tần 1 pha ra 3 pha tạo ra dòng 3 pha thật, không phải dòng giả lập như khi dùng tụ điện → chạy mượt và mô-men mạnh hơn nhiều.
Có. Hầu hết đều tích hợp bảo vệ:
Quá dòng, quá áp, thấp áp
Mất pha, ngắn mạch
Quá nhiệt
Tự động dừng khi lỗi
Chỉ khi biến tần có cấp bảo vệ IP65 trở lên hoặc lắp trong tủ điện kín có quạt/cánh tản nhiệt. Tránh nước, bụi, nhiệt cao.
Công suất biến tần ≥ công suất động cơ
Điện áp đầu ra khớp với động cơ (thường là 3 pha 220V)
Hãng uy tín, có hỗ trợ kỹ thuật
Có chức năng phù hợp: PID, moment, remote control,...

Ứng dụng của biến tần 1 pha
Biến tần 3 pha 380V thích hợp sử dụng khi hệ thống điện đã có sẵn nguồn điện 3 pha hoặc khi cần điều khiển các động cơ có công suất lớn (thường trên 5 kW). Loại biến tần này đáp ứng tốt nhu cầu trong các ngành công nghiệp nặng như sản xuất, chế biến, và các hệ thống tự động hóa yêu cầu hiệu suất cao và độ ổn định lớn.
So với biến tần 1 pha, biến tần 3 pha 380V mang lại nhiều lợi ích vượt trội:
Hiệu suất cao hơn: Khả năng truyền tải điện năng lớn hơn giúp động cơ hoạt động hiệu quả và ổn định hơn.
Dải công suất rộng: Phù hợp với nhiều loại động cơ từ công suất nhỏ đến lớn, đáp ứng đa dạng nhu cầu sử dụng.
Khả năng điều khiển mạnh mẽ: Hỗ trợ điều khiển chính xác tốc độ và mô-men xoắn của động cơ, nâng cao hiệu quả sản xuất.
Dùng để điều khiển động cơ 3 pha – thường là loại 380V (hoặc 220V tùy theo biến tần).
Không. Biến tần 3 pha thiết kế để điều khiển động cơ 3 pha. Động cơ 1 pha có cấu tạo khác và không tương thích.
Hầu hết biến tần hiện đại đều có:
Bảo vệ quá dòng, quá áp, thấp áp
Bảo vệ quá nhiệt, ngắn mạch, mất pha
Cảnh báo lỗi khởi động, lỗi động cơ, lỗi truyền thông
Có. Nhiều biến tần có tính năng khóa bàn phím (keylock) hoặc cài mật khẩu bảo vệ khi truy cập tham số.
Vì biến tần điều khiển tốc độ động cơ theo nhu cầu tải (ví dụ quạt, bơm), giúp:
Giảm hao phí cơ khí
Giảm dòng khởi động
Giảm tiêu thụ điện năng đáng kể so với chạy trực tiếp
Có. Biến tần tích hợp chức năng điều khiển PID (tự động tăng/giảm tốc theo giá trị cảm biến), rất phù hợp cho bơm, quạt, hệ HVAC.
Công suất biến tần ≥ công suất động cơ
Điện áp phù hợp (thường là 3 pha 380V)
Loại tải: tải nhẹ, tải nặng, tải biến thiên,...
Môi trường hoạt động (có bụi, ẩm không)
Có cần điều khiển từ xa, analog, truyền thông RS485/Modbus không?
Rất cần. Để đảm bảo an toàn điện, chống nhiễu tín hiệu và bảo vệ thiết bị.
Có. Thông qua các giao thức truyền thông phổ biến như:
Modbus RTU/RS485
CANopen, Profibus, Ethernet/IP,... tùy model
Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giữa biến tần 1 pha ra 3 pha và biến tần 3 pha 380V, giúp bạn lựa chọn thiết bị phù hợp với nhu cầu sử dụng:
| Tiêu chí so sánh | Biến tần 1 pha | Biến tần 3 pha |
| Nguồn điện đầu vào | 1 pha 220V |
3 pha 380V |
| Công suất phổ biến |
Thường dưới 3.7kW |
Từ 0.75 kW đến hàng trăm kW |
| Ứng dụng | Hộ gia đình, xưởng nhỏ | Nhà máy, dây chuyền sản xuất công nghiệp |
| Hiệu suất hoạt động |
Phù hợp với tải nhẹ |
Hiệu suất cao và ổn định, phù hợp với tải nặng |
| Chi phí đầu tư |
Chi phí đầu tư thấp hơn |
Chi phí đầu tư cao hơn |
| Tính năng nâng cao |
Một số dòng hỗ trợ điều khiển vector, tích hợp PID, nhưng hạn chế hơn so với biến tần 3 pha. |
Hỗ trợ đầy đủ các tính năng như điều khiển vector, tích hợp PLC, giao tiếp RS485/Modbus, phù hợp với các ứng dụng tự động hóa phức tạp.
Dễ dàng mở rộng hệ thống
|

Việc lựa chọn giữa biến tần 1 pha và biến tần 3 pha phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng, nguồn điện sẵn có và loại động cơ cần điều khiển. Biến tần 1 pha là giải pháp lý tưởng cho các ứng dụng nhỏ lẻ, nơi không có sẵn nguồn điện 3 pha, như hộ gia đình hoặc xưởng sản xuất nhỏ. Trong khi đó, biến tần 3 pha phù hợp với các ứng dụng công nghiệp, yêu cầu công suất lớn và hiệu suất cao.
Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại biến tần này sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn, đảm bảo hệ thống hoạt động hiệu quả và tiết kiệm năng lượng. Nếu bạn cần tư vấn thêm về việc lựa chọn biến tần phù hợp, hãy liên hệ với các chuyên gia hoặc nhà cung cấp uy tín để được hỗ trợ.