Trong môi trường sản xuất công nghiệp, nơi tồn tại hàng loạt nguy cơ như điện giật, hóa chất độc hại, va đập cơ khí hay tiếng ồn vượt mức cho phép - việc trang bị bảo hộ lao động là yếu tố sống còn. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chỉ hiểu đơn giản rằng bảo hộ lao động là “quần áo bảo hộ”. Thực tế, đây là một hệ thống đồng bộ gồm thiết bị kỹ thuật, quy trình quản lý, huấn luyện và hành lang pháp lý để đảm bảo an toàn cho người lao động. Vậy bảo hộ lao động là gì, có vai trò gì trong sản xuất và kỹ thuật, và quy định pháp luật ra sao? Hãy cùng Bảo An tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Theo Khoản 1, Điều 80, Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, bảo hộ lao động được định nghĩa là:
“Tổng hợp các biện pháp về kỹ thuật, y tế, tổ chức và pháp luật nhằm phòng ngừa và hạn chế tác động có hại của môi trường lao động đối với người lao động trong quá trình làm việc.”
Tức là, bảo hộ lao động không chỉ bao gồm phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE) như mũ, kính, giày..., mà còn bao gồm:
Cơ sở hạ tầng an toàn (hệ thống thông gió, rào chắn, cảm biến cảnh báo…)
Tổ chức huấn luyện và quy trình kiểm soát rủi ro
Chính sách pháp lý về an toàn và nghĩa vụ doanh nghiệp
Khái niệm này là nền tảng trong mọi chiến lược quản lý an toàn sức khỏe nghề nghiệp (OSH – Occupational Safety and Health) tại các nhà máy, công trường hoặc xưởng sản xuất.
PPE là tuyến phòng vệ cuối cùng, được thiết kế để bảo vệ người lao động khi các biện pháp kỹ thuật – tổ chức chưa thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro. Ví dụ:
Bảo vệ đầu: Mũ bảo hộ tiêu chuẩn TCVN 6407:1998 hoặc EN397.
Bảo vệ mắt - mặt: Kính bảo hộ chống bụi, kính hàn, mặt nạ bảo vệ tia hồ quang.
Bảo vệ tai: Nút bịt tai chống ồn (giảm 15-35dB), chụp tai cách âm.
Bảo vệ tay: Găng tay chống cắt, chịu nhiệt, cách điện.
Bảo vệ chân: Giày bảo hộ lao động mũi thép, giày cách điện hạ áp/trung thế.
Bảo vệ thân thể: Quần áo bảo hộ chống hóa chất (EN 943), quần áo chống cháy (NFPA 2112).
Bảo vệ hô hấp: Mặt nạ lọc bụi, khẩu trang than hoạt tính, mặt nạ phòng độc 3M.
Gồm các hệ thống được tích hợp trực tiếp vào hạ tầng làm việc:
Thông gió cục bộ: Hút khí hàn, khí độc tại nguồn.
Hệ thống dập bụi: Cyclone, lọc túi, quạt áp suất âm.
Bảo vệ cơ khí: Lồng bảo vệ trục quay, nút dừng khẩn cấp (E-stop), cảm biến tiệm cận dừng máy khi có người.
Cách ly điện: Rơ-le dòng rò, aptomat RCBO, thiết bị đóng cắt bảo vệ kép.
Đào tạo định kỳ: Huấn luyện an toàn lao động cấp độ 1-5 theo Nghị định 44/2016/NĐ-CP.
Biển báo an toàn: ISO 7010 về ký hiệu an toàn quốc tế.
Sổ tay an toàn, quy trình thao tác chuẩn (SOP) cho từng thiết bị/máy móc.
Đối với người sử dụng lao động (Doanh nghiệp):
Trang bị miễn phí phương tiện bảo hộ lao động phù hợp với ngành nghề.
Không được khấu trừ vào lương hoặc yêu cầu người lao động tự trang bị.
Huấn luyện an toàn trước khi giao việc, định kỳ 6–12 tháng.
Lưu hồ sơ đầy đủ, kiểm định phương tiện bảo hộ theo tiêu chuẩn kỹ thuật.
Đối với người lao động:
Chấp hành nghiêm quy định an toàn.
Sử dụng đúng, bảo quản thiết bị bảo hộ, không sửa chữa tự ý.
Báo cáo sự cố, hỏng hóc thiết bị bảo hộ kịp thời.
Các văn bản pháp lý cần nắm:
Luật An toàn vệ sinh lao động 2015
Bộ luật Lao động 2019
Nghị định 39/2016/NĐ-CP
Thông tư 04/2014/BLĐTBXH
Ngành kỹ thuật, đặc biệt là cơ khí, điện - điện tử, hóa chất hay xây dựng tiềm ẩn nhiều nguy cơ:
Điện giật (điện 3 pha, hệ thống trung/hạ áp)
Ngã từ trên cao (thi công, lắp đặt nhà xưởng)
Bỏng nhiệt, hóa chất, cháy nổ (nồi hơi, lò nung, khí dễ cháy)
Bụi mịn, tiếng ồn vượt ngưỡng, ánh sáng hồ quang gây tổn thương mắt
Bảo hộ không chỉ:
Giảm chi phí bồi thường tai nạn lao động
Tránh gián đoạn sản xuất
Tạo dựng hình ảnh doanh nghiệp chuyên nghiệp
Mà còn đáp ứng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 về hệ thống quản lý an toàn sức khỏe nghề nghiệp (OHSMS)
Đúng tiêu chuẩn ngành: Ví dụ, mũ cách điện cho điện lực cần đạt ASTM D120.
Phù hợp công việc: Không thể dùng găng tay hàn cho ngành hóa chất, hay kính trong suốt khi làm việc với ánh sáng hồ quang.
Thoải mái - dễ thao tác: Quá nặng hoặc nóng sẽ làm công nhân bỏ thiết bị, gây nguy hiểm.
Nguồn gốc rõ ràng: Ưu tiên thương hiệu có kiểm định như 3M, Honeywell, Proguard, K2 Safety…
Xây dựng: Có hơn 10 nhóm PPE bắt buộc theo tiêu chuẩn TCVN 9205:2012
Sản xuất cơ khí: Kính bảo hộ, găng tay da, thiết bị hút bụi kim loại
Ngành điện: Găng tay cách điện, giày dielectrics, máy đo dòng rò
Phòng thí nghiệm: Áo blouse chống cháy, khẩu trang lọc hóa chất VOC
Dầu khí – hóa chất: Bộ đồ SCBA, mặt nạ phòng độc cấp độ cao
Sai loại: Dùng giày thường thay vì giày cách điện dẫn đến tai nạn chết người.
Không kiểm tra định kỳ: Thiết bị bảo hộ mất hiệu quả, gây ảo giác an toàn.
Thiếu đào tạo: Người lao động không biết cách đeo khẩu trang đúng - vẫn hít phải khí độc.
Không thay thế khi hư hỏng: Vì tiết kiệm chi phí dẫn đến hậu quả gấp hàng chục lần.
Kết luận: Bảo hộ lao động là một yếu tố bắt buộc, không thể xem nhẹ trong bất kỳ ngành nghề kỹ thuật nào. Nó không chỉ là biện pháp giảm thiểu rủi ro, mà còn thể hiện văn hóa doanh nghiệp, trách nhiệm pháp lý, và tính chuyên nghiệp trong vận hành sản xuất.
BHLĐ là viết tắt của "bảo hộ lao động" - chỉ các thiết bị, biện pháp và quy định nhằm bảo vệ sức khỏe, tính mạng người lao động khỏi các nguy cơ trong môi trường làm việc như điện, hóa chất, va đập, tiếng ồn...
Bảo hộ lao động trong tiếng Anh thường được gọi là "Occupational Safety and Health" (OSH) hoặc "Labor Protection". Các thiết bị bảo hộ cá nhân được gọi là "Personal Protective Equipment" (PPE).
Bảo hộ lao động là toàn bộ hệ thống thiết bị, quy trình, và biện pháp kỹ thuật nhằm ngăn ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và bảo vệ con người trong quá trình làm việc tại công trường, nhà máy, xí nghiệp hoặc các môi trường nguy cơ cao.
Ngành bảo hộ lao động là lĩnh vực chuyên nghiên cứu, sản xuất và cung cấp thiết bị an toàn lao động, đồng thời đào tạo kiến thức, xây dựng quy trình và giám sát việc thực hiện các quy định an toàn trong doanh nghiệp, đặc biệt tại môi trường công nghiệp, xây dựng, hóa chất, điện lực...
Quần áo bảo hộ lao động trong tiếng Anh được gọi là "Protective Clothing" hoặc "Workwear". Trong ngành công nghiệp, còn có các thuật ngữ cụ thể hơn như "Flame-resistant clothing" (quần áo chống cháy), "Chemical-resistant suit" (đồ chống hóa chất).
